Yapımı 8 yıl sürdü, tartışması 20 yılı aştı: Dresden hattı devrede

Berlin’de Dresdner Bahn olarak bilinen hat, pazar günkü tarife değişikliğiyle birlikte tren trafiğine açıldı. Böylece Berlin ile Dresden arasındaki güzergâhın kuzey bölümünden geçen trenler devreye girdi. Bu hat üzerinden BER Havalimanı’na daha hızlı seferlerin başlaması da hedefleniyor.

Deutsche Bahn, 2017’de başlayan inşaatın duyurulan takvime uygun tamamlandığını açıkladı. Projenin genel sorumlusu Marcus Reuner, açılışı ‘önemli bir an’ diye tanımladı. Berlin içindeki çalışmaların yaklaşık sekiz yıl sürdüğü, maliyetin de yaklaşık 560 milyon avro olduğu belirtildi.

Asıl hikâye: Yirmi yılı aşan kavga

Açılış ‘zamanında teslim’ gibi görünse de projenin arka planı iki 10 yılı aşan bir anlaşmazlığa dayanıyor. Deutsche Bahn, 1990’larda Berlin–Dresden bağlantısını uzun mesafe trenleri için güçlendirmeyi planladı. Hedef, iki kent arasındaki yolculuğu yaklaşık 80 dakikaya indirmekti. Ancak proje, teknik bir altyapı işinin ötesine geçti ve yerel itirazlarla büyüyen bir tartışmaya dönüştü.

Deutsche Bahn’ın Berlin temsilcilerinden Alexander Kaczmarek’e göre gecikmenin nedeni yapısal. Uzun planlama süreçleri, mahkeme davaları ve değişen siyasi çoğunluklar, inşaatı defalarca yavaşlattı.

Lichtenrade’de gerilim: Mahalle bölünür, gürültü bitmez

Tartışmanın merkezi Berlin’in Lichtenrade semti oldu. Demiryolu şirketi, burada dört hattın yer üstünden geçmesini ve yer yer dört metreye varan gürültü bariyerleri yapılmasını planladı. Ancak birçok semt sakini, bunun yeterli olmayacağını savundu. Sürekli gürültü ve hattın semti ikiye böleceği endişesi büyüdü.

Bu nedenle 1998’de Lichtenrade – Dresdner Bahn adlı yurttaş inisiyatifi kuruldu. Binlerce imza toplayan grup, projenin en ısrarcı muhaliflerinden biri hâline geldi. Talep netti; yer üstü hat değil, tünel.

Tünel talebi siyasete taşındı, maliyet duvarına çarptı

İnisiyatif bir dönem siyasette de destek buldu. Dönemin Berlin Belediye Başkanı Klaus Wowereit, tünel çözümünü savundu ve Berlin eyaletinin finansmana katkı verebileceğini söyledi. Wowereit’e göre tünel, semt sakinlerine gerçek bir koruma sağlayacaktı.

Ancak Deutsche Bahn ve federal hükûmet, tünelin yüzlerce milyon avro ek maliyet getireceğini belirterek bu seçeneğe karşı çıktı. Kaczmarek, bu ek masrafların ne planlandığını ne de karşılanabilir olduğunu vurguladı. Plan onay süreci de bu nedenle yıllarca uzadı.

Siyasi kilit ve durdurulan proje

Berlin Teknik ve Ekonomi Yüksekokulu’ndan ulaşım uzmanı Christian Böttger, yaşananları ‘siyasi düzeyde bir bloke’ olarak tanımladı. Federal hükûmetin, onaylanmış bir altyapı projesinin fiilen geciktirildiği gerekçesiyle Berlin’e dava açma tehdidinde bulunduğu aktarıldı. Benzer krizlerin tekrarlanmaması için daha sonra yasal zeminde değişiklik yapıldığı da belirtildi.

Deutsche Bahn, 2005’te projeyi kendi içinde durdurdu. Gerekçe, belirsizliklerin büyümesi ve federal hükûmet ile Berlin arasında uzlaşma görünmemesiydi. Zamanla baskı arttı. Yeni başkent havalimanı BER’in planlanan açılışı yaklaşırken güçlü bir raylı bağlantı daha kritik hâle geldi. Bu da projeye karşı direnci kademeli olarak zayıflattı.

2015’te karar: tünel yok, yer üstü hat var

2015’te nihai yön belirlendi. Tünel yerine, kapsamlı gürültü önlemleri içeren yer üstü genişletme tercih edildi. Semt sakinleri kararı Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı ancak sonuç alamadı. Mahkeme, tünelin ‘orantısız derecede pahalı’ olacağı değerlendirmesini doğruladı.

İnşaat 2017’de başladı ve Berlin ayağı şimdi tamamlandı. Dresden yönündeki kalan kısmın ise 2029’a kadar bitirilmesi planlanıyor. Bu takvim gerçekleşirse, Dresden hattının uzun süren hikâyesi ancak o zaman tamamen kapanmış olacak.