Lancet: Fosil bağımlılığı ve yavaş uyum milyonlarca can alıyor

The Lancet’in yıllık raporu, fosil yakıtlara bağımlılık ve iklim uyumundaki yavaşlığın her yıl milyonlarca can kaybına yol açtığını ortaya koydu. Araştırmacılar tabloyu ‘eşi görülmemiş bir tehdit’ diye niteledi.

Isı ve hava kirliliği ölümleri yükseliyor

Küresel ölçekte ısıya bağlı ölümler 1990’lardan beri yüzde 23 arttı; 2012–2021 ortalamasında yılda yaklaşık 546 bin kişi hayatını kaybetti. Fosil yakıtların neden olduğu hava kirliliği ise her yıl yaklaşık 2,5 milyon can alıyor.

Fosil sübvansiyonları sağlık bütçelerini aşıyor

2023’te fosil sübvansiyonları 956 milyar dolara çıktı. 15’ten fazla ülkede bu kalem, ulusal sağlık bütçelerini geride bıraktı.

Salgın riski: Dang humması genişliyor

İklim değişikliği, enfeksiyonların yayılımını kolaylaştırıyor. Sivrisinek kaynaklı dang hummasının küresel bulaştırıcılık potansiyeli 1950’lerden bu yana belirgin biçimde yükseldi.

“Fosil bağımlılığı bitmeden kayıplar artacak”

Çalışmanın lideri Marina Romanello, “Bu yıl, sağlık üzerindeki yıkıcı etkilerin karanlık ve inkâr edilemez bir tablosunu çiziyor. Fosil yakıtlara bağımlılığı bitirmedikçe can ve geçim kayıpları artacak” dedi.

Temiz enerji hayat kurtarıyor

2010’dan bu yana temiz enerjiye geçiş ve zengin ülkelerde kömürün gerilemesi, her yıl yaklaşık 160 bin erken ölümü önledi. Romanello’ya göre “temiz enerji ve daha sağlıklı beslenme gibi çözümler yılda on milyonlarca yaşamı kurtarabilir.”

İş gücü kaybı ve trilyon dolarlık etki

2024’te aşırı sıcaklar nedeniyle dünya genelinde 639 milyar saatlik iş kaybı yaşandı; bu, 1990–1999 ortalamasına göre yüzde 98 artış ve yaklaşık 1,09 trilyon dolarlık gelir kaybı demek. Eş-yazar Anthony Costello, “Yerelden yükselen ivmeyi büyütmek zorundayız; sağlığı koruyan adil dönüşüm ancak birlikte mümkün” çağrısı yaptı.