Engelliler uygun konut bulmakta zorlanıyor

Fransa’da engelli bireyler için erişilebilir konut bulmak büyük bir sorun olmaya devam ediyor. Acil barınma merkezleri engelli ihtiyaçlarını karşılamazken, sosyal konutlar da yeterince erişilebilir değil. Dezavantajlılar İçin Konut Vakfı’nın (eski adıyla Abbé Pierre Vakfı) yayımladığı rapora göre, bu krizden en fazla etkilenenler engelli vatandaşlar.

Tahliye edilen engelli birey uygun barınma bulamadı

60 yaşındaki Esporato, geçen yıl sağlık sorunları nedeniyle hastanede bir hafta kaldıktan sonra evine döndüğünde kapısında "115" ve "Samusocial" yazılı bir not buldu. İşini kaybettikten sonra kira ödemekte zorlanan Esporato, ev sahibinin yönlendirmesiyle evsizler için acil yardım hattını aramak zorunda kaldı. 16 Nisan 2024’te geçici olarak bir otele yerleştirildi.

Ancak kaldığı oda engellilere uygun değil. Doğuştan hemipleji hastası olan Esporato, sağ kolu ve bacağında ciddi hareket kısıtlılığı yaşıyor. “Zemin katta kalıyorum ama duşa giremiyorum. Tutunacak bir şey yok, hiçbir destek sağlanmadı,” diyerek yaşadığı zorlukları anlattı. Yetkililere defalarca başvurmasına rağmen kaldığı yerde gerekli düzenlemeler yapılmadı.

Engelliler barınma krizinin en büyük mağduru

Vakfın 3 Şubat’ta yayımladığı 340 sayfalık rapora göre, Fransa’da 12 milyon engelli birey yaşıyor ve barınma krizinden en çok etkilenen gruplar arasında bulunuyor. Ülkedeki 1,3 milyon engelli hanenin dörtte biri, aşırı kalabalık yaşam alanları, kira borçları ve yetersiz altyapı nedeniyle zorluk çekiyor.

Patricia Martinez ve eşi Jose de benzer bir durumla karşı karşıya. Yedi yıldır Bayonne’de bir sosyal konutta yaşıyorlar ancak evleri engelli bireyler için uygun değil. “Kapılar çok ağır, asansör dar, evin içindeki koridorlar eşimin tekerlekli sandalyesiyle hareket etmesi için yeterince geniş değil,” diyen Martinez, defalarca çözüm talep etmelerine rağmen hiçbir düzenleme yapılmadığını belirtti.

Jose, kas kaybına neden olan nadir bir genetik hastalıkla mücadele ediyor. Martinez ise bel fıtığı nedeniyle bazen yataktan kalkamadığını, bu yüzden eşine bakmanın giderek zorlaştığını söyledi. “Biz lüks bir şey istemiyoruz. Eşim rahatça hareket edebileceği bir eve kavuşsun yeter,” dedi.

Erişilebilir konut sayısı gerçekte çok düşük

Engelli bireyler, düşük gelirleri ve barınma konusunda karşılaştıkları ayrımcılık nedeniyle sosyal konutlara yönelmek zorunda kalıyor. Yetkililer erişilebilir konut oranını yüzde 18 olarak açıklasa da rapora göre bu oran gerçekte yalnızca yüzde 6.

Esporato, yıllarca vergi memuru olarak çalıştı ancak 2023’te işini kaybetti. Kira borçları birikince ev sahibine ödeme yapacağına dair taahhüt verdi ancak borcunu ödeyemediği için tahliye edildi. “Zor durumda olduğumu biliyordum ama bir gün sokağa atılacağımı hiç düşünmemiştim,” diye konuştu.

Vakfa göre, engellilerin yoksulluk riski daha yüksek ve iş kaybı, barınma krizini daha da derinleştiriyor. Bu nedenle Finlandiya’da uygulanan "önce barınma" modelinin Fransa’da da hayata geçirilmesi öneriliyor. Rapora göre, Fransa’da 15-64 yaş arası engellilerin yüzde 26’sı yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

Macron’un sözleri yerine getirilmedi

2017’de Marine Le Pen ile çıktığı bir televizyon programında Macron, “Engelliler için pragmatik çözümler” sözü vermişti. Ancak 2019’da yürürlüğe giren ELAN yasası, yeni inşa edilen konutlarda engelli erişimini yüzde 100’den yüzde 10’a düşürdü. Hükûmet bu düzenlemeyi konut inşaatlarını hızlandırmak amacıyla getirdiğini açıklasa da uzmanlar, bu kararın engellileri daha da zor durumda bıraktığını belirtiyor.

Engellilerin Paris’te daha fazla erişim hakkına sahip olacağı yönündeki vaatler de boşa çıktı. “Paralimpik Oyunlar sırasında hükûmet, engellilerin önemsendiği algısını yaratmaya çalıştı ama bu sadece bir gösteriydi. Gerçek şu ki, kimsenin umrunda değil,” diyen Esporato, "21. yüzyılda hâlâ erişilebilir konutların olmamasına inanamıyorum" ifadelerini kullandı.

"Sadece rahat bir duş almak istiyorum"

Macron, 6 Şubat’ta yaptığı açıklamada, 1 Aralık 2025 itibarıyla tekerlekli sandalyelerin tamamen devlet tarafından karşılanacağını duyurdu. Ancak Esporato ve Martinez gibi birçok engelli birey için asıl sorun, erişilebilir konut eksikliği.

Martinez’in eşi Jose’nin hekimi, hastalığının ilerlediğini ve bir yılı aşkın ömrü kaldığını belirtti. Martinez, “Eşim çok güçlü biri, doktorlar bile hayran. Ama son günlerini rahat geçirmesini istiyorum. Onu eve hapsolmuş şekilde bırakmak istemiyorum” dedi.

Esporato ise hâlâ uygun bir banyoya erişemedi. Sosyal hizmet uzmanları ve sivil toplum kuruluşlarıyla görüşmesine rağmen sonuç alamadı. Çaresiz kalan Esporato, milletvekiline ve ardından doğrudan Macron’a mektup yazdı.

“Bana, mektubumun dikkate alındığına dair bir yanıt geldi,” dedi. “Ama bu yetmez. Önümüzdeki hafta Elysee Sarayı’nın kapısını çalacağım. Cevap alana kadar pes etmeyeceğim.”

Son olarak çaresizliğini şu sözlerle özetledi: “Sadece rahat bir duş almak istiyorum.”