Wilders tartışması: Birinci olsa da başbakanlık zor

Hollanda bir haftadan az kala yeniden “Wilders başbakan olabilir mi?” sorusunu tartışıyor. Anketler, aşırı sağ PVV’nin 30+ sandalye ile açık ara birinci olabileceğini gösteriyor; ancak bu, yüzde 20’ler düzeyindeki oyla mutlak çoğunluktan çok uzak bir liderlik demek.

“Wilders liderliğinde kabinenin hemen düşmesi çok olası”

150 üyeli Temsilciler Meclisi tamamen orantılı; yaklaşık yüzde 0,67 oy bir milletvekilliğine yetiyor. Bu düzen tek başına iktidarı fiilen imkânsız kılıyor; iki–üç partili koalisyonlar norm, son üç kabine dört ortaklıydı.

Siyaset tarihçisi Bert van den Braak, konuya ilişkin değerlendirmesinde, “Meclis çoğunluğu olmayan bir kabine hemen düşer. Wilders liderliğinde bu çok olası” diye konuştu.

Eski ortaklardan kapı duvar

PVV, geçen yaz iltica rejimi kavgası nedeniyle 11 aylık son kabineyi bozmuştu. Eski ortak VVD, göçte ilerleme sağlanamamasından Wilders’i sorumlu tutup bir daha birlikte hükûmete girmeyeceğini açıkladı.

CDA, D66, GroenLinks–PvdA da PVV’yle koalisyona hayır diyor. NSC düşüşte; BBB’nin de birkaç sandalyeye gerilemesi bekleniyor.

Aritmetik tutmuyor

PVV’ye açık olan JA21’in 10+ sandalye alması öngörülüyor. Buna rağmen, küçük partiler eklense dahi 76’lık eşike 20’den fazla sandalye kalıyor. Kalanların çoğu, PVV’ye sert biçimde karşı sol–ilerici blokta.

Dışlama anti-demokratik mi?

Wilders, birinci partinin dışlanmasını “anti-demokratik” sayıyor. Van den Braak ise sistemi hatırlatıyor ve “Küçük partinin oyu da büyük partinin oyu kadar değerli. Önemli olan, kabineyi ayakta tutacak meclis çoğunluğu” ifadelerini kullandı.

Wilders’ın seçenekleri neler?

    • Azınlık kabinesi: PVV–VVD–JA21 eksenli ~50 sandalye ile dışarıdan güven-ikmal desteği. Ancak D66 ve GroenLinks–PvdA buna yanaşmıyor.

    • Schoof formülü: Wilders’in başbakanlıktan çekilip başka bir lider ya da teknokratın (ör. Dick Schoof) kabineyi yönetmesi. Wilders bu kez “çekilmeyeceğini” söylüyor; Lahey’de iştah yok.

“Yeniden seçim çözüm getirmez”

Van den Braak, son söz olarak ise şu ifadeleri kullandı:

Sandık kapandıktan sonra tansiyon düşünür; partiler genelde daha esnek olur. Birileri geri adım atmak zorunda kalacak; yeniden seçim çözüm getirmez.